ECHO

EKOLOKASYON KASKI

Proje Özeti 

Projenin amacı görme engelli bireylerin çevrelerindeki nesnelerin yerlerini öğrenip daha rahat hareket edebilmeleri, sosyal hayata uyumlarının arttırılması, daha özgüvenli hissetmeleri ve toplum içinde eşitliğin sağlanmasıdır. Görme engelli bireylerin desteğe ihtiyaçları olmadan rahat bir şekilde yürüyebilmeleri ve toplumdan dışlanmış hissetmemeleri istenmektedir.

Görme engelli bireylere yönelik yapılan proje ve ürünler detaylıca araştırılmış, bu projelerin iyi ve eksik yönleri not alınmıştır. Bu çalışmanın sonucunda çevreyi görebilecek ultrasonik sensörler ve ultrasonik sensörlerden gelen verilerin dönüştürüleceği surround ses teknolojisi kullanılmasına karar verilmiştir. Projemiz kask şeklindedir ve bu kaskın üzerinde 5 tane ultrasonik sensör, verileri okuyacak Raspberry Pi, batarya ve bir kulaklık bulunmaktadır.

Projenin görme engelliler için geliştirilen diğer projelerden en büyük farkı surround ses teknolojisi kullanmasıdır. Çıktısında sesli bir şekilde nesnelerin yerini bildiren projelerin en büyük eksisi kullanıcıya birim zamanda sadece 1 yön hakkında bilgi verebilmesidir. Ama surround ses sayesinde kullanıcı birim zamanda 5 farklı yönden de gelen farklı yükseklik ve frekanstaki sesli geri bildirimi alacak ve bu sayede çevresinden haberi olması sağlanacaktır. Bu sayede yarasa, balina, yunus gibi canlıların da kullandığı ekolokasyon kaskı teknolojinin katkısıyla yapay bir şekilde yapılacaktır ve bireyin çevresindeki nesnelerin yerlerinden haberi olması sağlanacaktır


Problem Durumunun Tanımlanması

Görme engelliler bulundukları çevrenin fiziki yapısını anlayamadıkları için sürekli engellerle karşılaşırlar. Bu engeller bireylerin özel ve kamusal alanda eğitim eksikliği, destek ve ekipman eksikliği gibi fiziksel, çevresel ve toplumsal sorunlarla başa çıkmasını güçleştirebilir. Görme engelli bireyler, sürekli bir insana bağımlı olmanın yanı sıra ayrımcılık ve toplumsal önyargılarla da karşılaşabilirler. Bütün bu sorunlar, görme engelli bireylerin hayat kalitesini olumsuz etkilemektedir.

Görme engelli bireylerin hareket kabiliyetlerini koruyabilmek için kullandıkları bastonlar vardır. Bastonlar, kullanıcının hissedilebilir zeminleri takip etmesine ve ayak hizasındaki engelleri algılamasına yardımcı olur. Fakat hissedilebilir zeminlerin tahrip olması, bu zeminlerin işgal edilmesi veya bilinçsiz davranışlar sonucu bastonların işlevsiz kalması görme engelli bireylerin hareket kabiliyetini tehdit eder. Bunun yerine, görme engelli bireylerin hayat kalitesini arttırmak amacıyla, kullandıkları hissedilebilir zemin ve bastonların ötesine geçebilmek adına özel bir proje sunuyoruz.

 Bu proje, görme engelli bireylerin yaşadıkları sorunları olabildiğince ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Böylece görme engelli bireyler, çevrelerindeki engellerin etkilerinden daha az etkilenebilecek ve yaşam doyumları arttırabilecektir. Bu projenin amacı, görme engelli bireylerin hayat kalitesini arttırmak, toplumda ayrımcılığa ve önyargıya karşı duyarlılık oluşturmak ve görme engelli bireylerin kendi başlarına yetebilen özgüvenli bireyler olmasıdır. 

Çözüm 

Yukarıda bahsedilen problemleri çözmek ve görme engelli bireylerin ihtiyacı olan baston gibi yalnızca hareket yönlerindeki engelleri bulmak için kullandıkları araçlardan kurtarıp, çevresindeki nesneleri doğada bazı memelilerin de kullandığı ekolokasyon yöntemi ile görmelerini sağlamayı amaçlıyoruz. Bu amacımızı gerçekleştirmek için 5 ultrasonik sensör, bir adet Arduino Uno, bir adet Raspberry Pi ve bir adet stereo kulaklık kullanacağız. Kullanacağımız bileşenlerin ilk ve en kilit parçası olan ultrasonik sensörler, kask üzerinden kişinin bakış açısındaki nesnelerin mesafe verisini alır ve Arduino’ya iletir. Arduino’daki veri yazdığımız kod sayesinde Raspberry Pi’a iletilir ve veri Python ile işlenebilir bir hale gelir. Ardından 5 farklı ultrasonik sensörden gelen mesafe verileri Raspberry Pi’da çalışan Python kodu sayesinde özel bir ses dosyası halinde Raspberry Pi’a bağlı olan stereo kulaklıkta oynatılır. Kulaklıkta oynatılan surround ses sayesinde kullanıcı, birim zamanda 5 farklı yönden de gelen farklı yükseklik ve frekanstaki sesli geri bildirimi alacak ve bu sayede çevresinden haberi olması sağlanacaktır. Görme engelli birey, duyduğu bu seslere göre çevresinde nasıl bir nesneler olduğunu anlar ve ona göre hareket edebilir.


Proje kapsamında; görme engelliler için kask ilk örnek tasarlama ve hayata geçirme sürecinde önce alan yazın taraması yapılmış, ardından bu çalışmada ultrasonik sensörler ile mesafe ölçümü yapma yönteminden yararlanılmıştır. Projede ultrasonik sensörlerden gelen veriyi iletmek için Arduino Uno ve işlemek için Raspberry Pi kullanılmıştır. Raspberry Pi kullanılmasının sebebi modüler ve hafif yapısıdır, bu sayede kaskın üzerine kolaylıkla yerleştirilebilir ve gerekli işlem gücünü bize sunabilir. Ön değerlendirme raporunda yazdığımızın aksine projemizde 8 değil de 5 ultrasonik sensör kullanmaya karar verdik. Bu kararı vermemizin sebebi görme engelli insanlar öne doğru hareket edip daha çok önlerine çıkan engelleri önemsediği için arkada bulunan 3 ultrasonik sensörün o kadar işe yaramamasıydı. Bu sayede veriyi işleme kısmında Raspberry Pi’ın işini kolaylaştırıp ve tepkime süresini azaltmış olduk.

Arduino’da yazdığımız kodun amacı kendisine bağlı olan 5 adet ultrasonik sensörden gelen veriyi “veri1/veri2/veri3/veri4/veri5” şeklinde Raspberry Pi’a iletmektir. Veri Raspberry’ye iletildikten sonra Raspberry Pi bu veriyi ayıklar ve “sensor1 = veri1” gibi nesneler oluşturup ayıklar. Bu nesneleri oluşturmamızın amacı sonrasında bunu sese dönüştürecekken kullanmamızdır. Arduino’dan veriyi satırlar halinde okuduğumuz için aralara “/” koyulmuş ve veri tek satıra sığdırılıp sonradan Raspberry Pi’daki Python kodu ile açılmıştır. (Arduino ve Python koduna “Ek 2” kısmındaki Github sayfasından erişebilirsiniz.)

Gelen veri Raspberry Pi tarafından açılıp her ultrasonik sensöre özel nesneler oluşturulduktan sonra sese dönüştürülecektir. Her sensöre özel ses dosyalarını Raspberry Pi’a yükledikten sonra verinin büyüklüğüne göre açılması sağlanacaktır. Seslerin kulaklıkta oynatılması tarafında “Playsound” kütüphanesi Pythonda kullanılacaktır. Örneğin ultrasonik sensörden gelen veri 50 ise sesin desibeli arttırılacak ve ses tizleşecektir. Eğer veri 300 ise(bu cisim 300 cm uzaklıkta demektir) sesin desibeli daha az olacak ve ses daha kalın çıkacaktır. Bu kod dizisi Pythondaki “range” komutu ile yazılacaktır ve her ultrasonik sensöre ayrı ayrı komut girilmesi önlenecektir. Bu sayede kod daha hızlı çalışacaktır ve tepkime süresi kısalacaktır. Raspberry Pi çevrimdışı çalışmaktadır bu sayede herhangi bir internete veya bluetooth bağlantısına ihtiyaç duymadan kullanılabilir.

Projede surround yani her taraftan farklı ses gelmesinin sebebi insan beyninin bir duyu organını kaybettikten sonra diğer duyu organlarına olan hassasiyetini arttırmasıdır. Bu yüzden görme engelli bir insanın kulağı daha hassas olacaktır. Görme engellilerin çevrelerini de duyabilmelerini sağlamak amacıyla pedleri kulakları kavrayıp kapatmayacak yapıda bir kulaklık tercih edilmiştir. Bu sayede kullanıcı hem çevresinden hem kulaklıktan gelen sesleri duyabilecektir.


 Yenilikçi (İnovatif) Yönü

Görme engelli bireylere yönelik yapılan giyilebilir teknoloji alanındaki çalışmalar detaylı bir şekilde incelenip artı ve eksileri not edilmiştir. Araştırma sonucunda sesli komut sistemi ile bireylere karşısındaki engellerinin yerini söyleyen projelerin zayıf noktası birim zamanda sadece bir yöne ait bilgi verebilmesidir. Aynı zamanda bu giyilebilir teknolojiler bireylerin çeşitli hareketli uzuvlarına yerleştirilmiştir ve bunun sonucunda ultrasonik sensörlerin veriler isabetli olmamıştır çünkü ses dalgaları yüzeye çarpıktan sonraki zamanda sensör hareket etmiş ve dalganın geri dönüş zamanı değişmiştir.

Ultrasonik sensörlerden isabetli sonuçlar alabilmek için sensörlerin stabil ve az hareket eden bir bölgede olması planlanmıştır. Projede ultrasonik sensörlerin insan vücudunda stabil olan ve aynı zamanda vücudun merkezinde yer alan kafaya koyulması tercih edilmiştir. Sesli geri bildirim konusunda ise sesli asistan yerine bireylere birim zamanda 5 farklı yöndeki nesnelerin yönünü verebilecek olan surround ses özelliği eklenmiştir. 


Uygulanabilirlik 

Projemizin hayata geçebilmesindeki en önemli unsur ultrasonik sensörlerdir çünkü ultrasonik sensörler mesafe ölçümü konusunda rakiplerinden geride kalmamasına rağmen fiyat olarak rakiplerine göre oldukça uygunlardır. Projemizin taşınabilir olmasını sağlayabilmek için projede genel olarak kullanıcıyı rahatsız etmeyecek hafif parçalar kullanılması sağlanmıştır. Hem uzun süre boyunca Raspberry Pi ve Arduino’yu besleyebilecek hem de hafif bir şekilde taşınabilecek bir powerbank kullanılmıştır. Powerbank type-C portu üzerinden şarj edilebildiği için görme engelli bireylerin kabloyu hem ters hem de düz takması durumunda powerbank şarj olacaktır. Şarj bölgesinin belirgin olması amaçlı şarj girişinin çevresi tırtıklı bir yüzey ile kaplanacaktır.

Görme engellilere yönelik üretilen, görme yetisinin yerini doldurmaya çalışan cihazlardaki eksiklikler fark edilip giderilmeye çalışılmıştır. Marketteki ürünlerden en farklı ve ağır basan yönü birim zamanda 5 farklı yönden mesafe verisini kullanıcıya iletebilen surround ses teknolojisinin ilk defa bir görme engellilere yönelik kullanılmış olmasıdır.


KATILINAN YARIŞMALAR

TEKNOFEST

TEKNOFEST 2023'te PDR(Proje Detay Raporu)'ndan 88.67 aldık. Geçme puanı 89.00'dı. TEKNOFEST 2024'e katılım sağlayacağız.


Güncelleme-2024: 94 ile geçmiş bulunmaktayız

SINAV KOLEJİ STEM YARIŞMASI 

STEM YARIŞMASI LİSE KATEGORİSİ İKİNCİLİK ÖDÜLÜ

TET PROJE PAZARI

TÜBİTAK 4006 

ROBOKOD BİLİM FUARI

SPONSORUMUZ

Bornova Anadolu Lisesi Eğitim Vakfı bize 2022'de sponsor olmuştur. Hem malzemelerimizi temin etmiştir hem de network imkanı sağlayarak mentor bulmamızda yardımcı olmuştur. Kendilerine destekleri için teşekkür ederiz.

SOSYAL MEDYA

PROJE RAPORU

ekolokasyon_kaskı.docx